Wij tonen je graag wat wij de komende maanden allemaal doen en laten doen in onze kringlooptuin. “Wij”, dat zijn Filip en Jaklien.

De winter is duidelijk aangebroken. Zelfs de laatste boom die hardnekkig groen wou blijven, heeft intussen de pijp aan Maarten gegeven. Maar ook die stilte en leegte in de tuin hebben zeker hun charmes. 

Wij tonen je graag wat wij de komende maanden allemaal doen en laten doen in onze kringlooptuin. “Wij”, dat zijn Filip en Jaklien. We hebben een tuin van 20 are met allerlei ‘kringlopen’, in Oost-Vlaanderen, niet zo ver van de Nederlandse grens. De bodem van onze tuin is zandig, heeft een vrij hoge grondwatertafel en is rijk aan organische stof. 

Sla de bal niet mis! 

Wij zijn een beetje trots op onze tuinvogels en op de manier waarop we hen proberen te soigneren. ’s Winters trachten we hen vooral te helpen om deze voedselarme periode door te komen. We voederen hen daarom vetbolletjes. We kopen die aan zonder plastic gaasjes errond en hangen ze op in metalen vogelvoederhangers. 

Naast balletjes kopen, kan je die ook zelf maken. Hierbij warmen we oud, ongezouten frituurvet lichtjes op (niet heet laten worden) en vervolgens voegen we zaden, kippenvoer of vervallen tuinzaden toe. Als alles wat is afgekoeld, kneden we de lauwe brij in een vorm, die we vervolgens in de voederhangers leggen (of op de voedertafel) of in een halve kokosschelp duwen die we vervolgens ophangen. Er staat ook elke dag een schaaltje met vers water klaar. 

Vaak kraken we ook okkernoten - we hebben er elk jaar veel te veel - en stoppen die dan in de voederhangertjes. We leggen ook overschotten van ons kippenvoer of onze broodkruimels op de voedertafel. En als het echt heel erg koud wordt - en vogels echt op zoek moeten naar vitamientjes om gezond te blijven - dan kunnen ze steeds terecht bij de vele (bevroren) bessen van onze hulst, sneeuwbes, Gelderse roos ...

Winterse sier 

In de siertuin is het in de winter rustig. Valt er dan niks te beleven? Oh, jawel hoor. We hebben er misschien weinig werk in, maar we krijgen toch heel wat moois aangeboden. Zomaar, vanzelf! 

De droge bloemen en bloem- en vruchtstengels laten we bijna allemaal staan. Dit doen we voor de vele beestjes (kevers, nachtvlinders ...) en ook voor onszelf. We hebben namelijk een groot raam dat uitkijkt op quasi de hele tuin en het is erg rustgevend en ontspannend om te kunnen kijken naar de tuin en het achterliggende landschap. 

Vanuit onze luie stoel genieten we van de winterse juweeltjes bij een heerlijke kop koffie en aangename binnentemperaturen. We hebben er bij de bouw van ons huis voor gekozen om tuin en huis ‘samen te laten werken’ en min of meer in elkaar te laten overvloeien. Daar zijn we heel blij om. 

In het najaar zetten we vaste planten waar die in de zomer zijn verdwenen. Maar dat aanplanten gaat vaak nog wat verder in de winter. Zo verplantten we enkele jaren geleden een flinke winterjasmijn zodat we die beter konden zien vanuit de woonkamer. 

En ook komend voorjaar zullen we weer wat nieuwe planten kopen en plaatsen om een mooie, gesloten vegetatie te behouden. Deze winter gaan we aan de slag met o.a. maagdenpalm, grote zonnehoed, asters, duizendknoop, leliegras, goudaardbei, hortensia ... 

We houden op voorhand steeds goed in de gaten dat deze aanplanten de nodige kleurschakering in de tuin zullen brengen, in de zomerperiode (door hun bloei), in de herfst (door de bladverkleuring) en in de winter (door de takkenkleur). 

Een paar dagen geleden brachten we nog wat extra kleur aan, dicht bij het tuinraam, door enkele helleborussen (kerstrozen) te zetten en een rode kornoelje, waarvan de kleurrijke wintertakken ons tuinzicht weldra zullen opfleuren. 

Snoeien zonder knoeien 

Terwijl we in de rest van het jaar vooral snoeien om vorm in de planten te krijgen of struiken in toom te houden die té uitbundig groeien, is onze wintersnoei vooral gericht op vrucht- of bloemzetting het komende jaar. Het (weinige) gesnoeide hout dat hierbij vrijkomt, kan gemakkelijk met onze elektrische hakselaar gehakseld worden en is ideaal om te verwerken in de compost. 

Sneeuwbes: die snijden we laat in de winter tegen de grond af met de bosmaaier. Op dat moment zijn de witte besjes al opgesnoept door hongerige vogels en op die manier zorgen we ook het volgend jaar voor veel bloem en bes. 

Druivelaar: die snoeien we altijd in januari. In februari en ze- ker in maart is de sapstroom in de druivelaar vaak al zo sterk dat de plant zou doodbloeden als we dan nog zouden knippen aan de takken. 

Kruisbessen: we zijn dol op deze ‘stekebezen’. Een goede wintersnoei geeft in juni grote bessen die gemakkelijk te oogsten zijn en als ze al beurs werden vóór we ze plukten, zijn de merels er wel mee. We hebben trouwens het ras Worchester in de tuin staan: een sterk, resistent ras dat nooit last ondervindt van meeldauw. 

Winterjasmijn: deze prachtige winterbloeier snoeien we in februari, direct na de bloei. Hierbij knippen we alle dode, beschadigde en uitgebloeide takken weg. De jonge takken laten we zitten zodat deze het volgende seizoen weer kunnen groeien en bloeien. 

Botanische of wilde rozen: geen gekweekte of volbloemige rozen in onze tuin (deze zijn immers niet interessant voor de dierenwereld want ze geven geen nectar en geen vruchten en ze vragen een jaarlijkse snoeibeurt), maar enkel wilde rozen (die nooit ziek worden, steeds weelderig bloeien en niet zo vaak écht moeten teruggesnoeid worden). Geen eenvoudiger snoei dan die van wilde roos, namelijk gewoon snoeien tot 30 cm boven de grond. 

Geen winter zonder winterbanden 

Hoewel de winter weinig tuinwerk vraagt of weinig tuinprobleempjes oplevert, zijn er toch een aantal dingen die wij zelf steeds goed in het oog houden. 

Bij plotse sneeuwval bestaat de kans dat de takken van sommige struiken afknakken, vooral dan bij de groenblijvende struiken die extra veel sneeuw kunnen opvangen. Het is bij ons al gebeurd bij de Ilex crenata en de rozemarijn. Dus het best de sneeuw er tijdig afschudden. 

De waterkraan afsluiten: een échte aanrader, vinden we. Als je dat ooit al eens vergeten bent, dan weet je wellicht ook dat de kringloop van het water ’s winters, euh ... heel bijzondere vormen kan aannemen. 

De composthoop afdekken: niet alleen de compostbak dekken we af, maar alles wat aan het composteren is. Gewoon tegen overmatige insijpeling en uitspoeling van het smeltwater. 

Struiken en vaste planten écht beschermen tegen de vorst moeten we gelukkig niet doen omdat we kozen voor winterharde exemplaren. Enkel de plantjes in potten laten we overwinteren in het tuinhuis. En bladeren die zich door de wind ophopen bovenop groenblijvende bodembedekkers, halen we steeds weg en doen we bij de compost. Als we die zouden laten liggen, verstikken ze onze groenblijvers. 

Ook het tuingereedschap rust ’s winters uit 

Al ons tuingereedschap staat ’s winters droog opgeborgen in het tuinhuis. We zorgen ervoor dat er niks buiten blijft staan. Een handig trucje waarmee we ons gereedschap beschermen tegen roest, is het gebruik van olie. Wanneer je hiervan een kleine hoeveelheid over je tuingereedschap smeert, zal dit een beschermende laag vormen en roest tegengaan. Dit komt doordat de olie water afstoot. 

Niet alleen het metaal, maar ook de houten steel (essenhout) smeren we in met olie. Dit vermijdt barsten en zorgt ervoor dat de steel het volgend voorjaar nog aangenaam zacht is. Een dun laagje olie is echt al voldoende. Het hoeft trouwens geen minerale olie te zijn; met zonnebloemolie kan je het gereedschap gerust ook behandelen. 

En komt er toch wat roest tevoorschijn, dan hoef je je alaam niet gelijk af te schrijven; schuurpapier kan dan wonderen doen. Vooral aan onze snoeischaren besteden we de nodige schoonmaaktijd

En plannen maar ... 

Onze siertuin vraagt ondertussen geen echte planning meer, maar onze moestuin wel. Elke groente heeft immers zijn eigen ritme. We hebben zomergroenten zoals boon, maar ook groenten die het juist goed doen in de winter, zoals krulkool of winterwortel. 

Om ook het volgend tuinseizoen een moestuin met mooie en voldoende groenten te hebben, maken we in de winter een planning op, checken we welk zaad nog kiemkrachtig is en van welke soorten we zaad moeten kopen. Een toffe winteractiviteit die ons ieder jaar doet verlangen naar de mooie tuintijd die er het komend jaar weer zit aan te komen. 

Jaklien en Filip